چهاردهم تیرماه در تقویم ایران با نام روز «قلم» شناخته میشود، روزی برای ارج نهادن به اهالی قلم؛ برای نویسندگان، مترجمان، منتقدان، پژوهشگران و ….
قلم در زندگی انسان تأثیر بسزایی داشته تا جاییکه قرآن کریم در آیه نخست سوره القلم «ن وَ الْقَلَمِ وَ ما یَسْطُرُونَ» به قلم و آنچه مینویسد سوگند یاد کرده است. تاریخ نوشتار، حداکثر به بیست هزار سال پیش باز می گردد؛ با اختراع نوشتن بود که بشر توانست تاریخ را به یادگار بگذارد و دانستههای خود را محفوظ نگاه داشته و پیشرفت کند.
سدهها پیش در ایران باستان، یکی از آیین های تیرگان (سیزدهم تیرماه) پاسداشت قلم بوده است. به نوشته ابوریحان بیرونی، سیزدهم تیرماه، روز ستاره تیر یا عطارد است و چون عطارد، کاتب ستارگان است، میتوان سیزدهم تیرماه را روز نویسنده نامید.
نه تنها «قلم» مقدس و ارزشمند است، بلکه صدای قلم دانشمندان نیز از قداست بالایی برخوردار است، تا آنجا که پیامبر خدا(ص) در حدیثی میفرماید: «ثلاثه تخرق الحجب و تصل الی ما بین یدی الله: 1. اقلام العلماء؛ 2. و وطء اقدام المجاهدین؛ 3. و صوت مغازل المحصنات(2)»
سه چیز است که حجابها را پاره میکند و به مقام اجابت میرسد: 1. صدای قلم دانشمندان؛ 2. صدای کوبیدن قدمهای مجاهدین در میدان جهاد؛ 3. صدای نخریسی زنان پاکدامن.
مرحوم علامه طبرسی رحمهالله، در تفسیر مجمع البیان، در مورد قلم مینویسد: «پایه امور دین و دنیا بر دو چیز است: قلم و شمشیر و شمشیر زیر پوشش قلم قرار دارد».
منابع: ماهنامه: مکتب اسلام شماره 702، تفسیر مجمع البیان
