همه موجودات زنده برای تجدید نیرو و به دست آوردن آمادگی برای ادامه کار و فعالیت، به خواب نیاز دارند. خواب کافی و به‌موقع یکی از مواردی‌ست که برای حفظ سلامتی مهم است. خواب خوب جوهر روح و قوای بدن را تقویت و رطوبت بدن و به‌ویژه مغز را حفظ و به هضم غذا کمک می‌کند و به بازیابی توان بدنی منجر می‌شود. در طب ایرانی، خواب خوب در یک فرد سالم شرایط خاصی دارد که بعضی از آن‌ها در سنین و مزاج‌های مختلف متفاوت است.
ویژگی‌های خواب خوب
زمان و میزان خواب: بهترین طول مدت خواب، 6 تا 10 ساعت است. البته مدت ذکرشده برای بزرگسالان است و کودکان و نوزادان به خواب بیشتر از 10 ساعت در روز نیاز دارند؛ اما در بزرگسالان هم میزان خواب با توجه به مزاج و سن فرق می‌کند. بیشترین میزان خواب را افراد با مزاج سرد و تر و کمترین میزان خواب را افراد با مزاج گرم و خشک دارند. بهترین زمان خواب از اوایل شب تا صبح زود (بین اذان صبح تا طلوع آفتاب) است.کسانی که به خواب بعد از ناهار عادت دارند، بهتر است به‌تدریج زمان آن را کمتر و این عادت خود را ترک کنند. البته در روزهای بلند تابستان، خواب کوتاه (در حد 20 دقیقه) قبل از ناهار (قیلوله) توصیه شده است.
آمادگی بدنی: بهتر است خواب پس از گذشتن غذا از سر معده باشد (حدود یک و نیم تا 2 ساعت پس از صرف غذا) چراکه خواب در هنگام پر بودن معده از غذا باعث اختلال هضم، ایجاد نفخ و دیدن خواب‌های ترسناک می‌شود. خواب در حالت گرسنگی و خالی‌بودن معده نیز خوب نیست. قبل از خواب حتماً باید مثانه و روده‌ها از ادرار و مدفوع خالی باشد. حتی‌الامکان باید مدتی قبل از خواب، مغز را در آرامش نگه دارید.
برای این کار، سه روش پیشنهاد می‌شود:
1) پاها را گرم‌تر از سر نگاه دارید.
2) رختخواب یا تشک را طوری قرار دهید که سرتان کمی بالاتر از پاهایتان قرار گیرد.
3) وسایلی را که باعث تحریک فعالیت مغزی می‌شود، مانند سر و صدا و نور شدید برطرف کنید.
لباس خواب باید نرم و گشاد باشد تا در هنگام خواب بر اعضای بدن فشار نیاورد و مانع جریان طبیعی خون در آن‌ها نشود. هنگام خواب باید حداکثر فاصله را از وسایل سرمایشی یا گرمایشی منزل رعایت کرد، خوابیدن زیر سرمای مستقیم کولر یا حرارت مستقیم بخاری و شوفاژ توصیه نمی‌شود؛ همچنین بعد از بیدارشدن از خواب باید مراقب باشید که بلافاصله در معرض هوای سرد قرار نگیرید. چه در تابستان و چه در زمستان باید هنگام خواب، ملافه یا پتویی روی بدن کشیده شود و لحاف نباید آن‌قدر سنگین باشد که باعث تعریق زیاد شود؛ همچنین لحاف را بر سر کشیدن و تنفس در زیر لحاف مضر است.
مکان خواب: محل خواب باید وسیع و خشک، بدون سر و صدا و بوی تند، پاک و تمیز و به دور از گزند حیوانات باشد؛ در هنگام خواب کاملاً تاریک و در طول روز نورگیری مناسب داشته باشد. زیر نور مستقیم ماه یا خورشید یا در معرض باد بسیار گرم یا بسیار سرد نباشد و دارای دمای معتدل و تهویه مطلوب باشد.
