هویت فرهنگی مفهومی چندبعدی، دارای لایه‌های متعدد و هزارتوی است که به هر جنبه و گوشه آن نظر کنیم، راهی به معناها و سطوح دیگر خواهیم یافت. هویت فرهنگی اصفهان نیز چون درختی تناور هزاران ریشه در عمق زمین و هزاران شاخه و برگ در آسمان‌ها دارد؛ درختی که در درازنای قرون متمادی در برابر طوفان حوادث، باران‌های سیلابی و گزندهای پرشمار همچنان استوار است و زمین‌خوردنش هرگز به ذهن‌ها خطور نمی‌کند. بااین‌حال، بی‌تردید هویت فرهنگی اصفهان امروز در لحظه‌ای از تاریخ خویش ایستاده که بیش از هر زمان نیازمند نگاهبانی است. در بهار ۱۴۰۴ شمسی سه گفت‌وگوی تفصیلی در ایسنا (منطقه اصفهان) با محوریت هویت فرهنگی اصفهان به سرانجام رسید که شرحشان در ادامه می‌آید.
(۱). «معمار و مرمتگر پیشکسوت: تعالی هویت فرهنگی اصفهان، با آسیب‌شناسی معماری و مرمت شهر ممکن می‌شود» (۶ خرداد ۱۴۰۴)
در این گفت‌وگو که با مرتضی بخردی، معمار، مرمتگر، عکاس و گالری‌دار پیشکسوت اصفهان محقق شد، از زاویه معماری و مرمت به قلمرو هویت فرهنگی شهر وارد شدیم. مگر نه اینکه اصفهان شهر معماری است و این دیار در پناه مرمت و حفاظت از بناهای دیرینش به حفظ هویت فرهنگی خود موفق خواهد شد؟ در این گفت‌وگو، به معماری به‌مثابه بُعدی از فرهنگ نظر شد، درحالی‌که خود هنر معماری دارای ابعاد فرهنگی است. فرجام سخن در این نوشتار جلب‌نظرها به گسست معماری اصفهان امروز از گذشته تاریخی شهر و ضرورت عنایت به مرمت‌های اصولی بود. تخصیص بودجه معقول، رفع سوءمدیریت‌ها، توجه آکادمیک به علم مرمت و دعوت از متخصصان واقعی و وظیفه‌شناس ازجمله مسائل بنیادین برای مراقبت از هویت معماری اصفهان است؛ هویتی که باید اوجش را در عصر صفویه و حکومت شاه عباس یکم یافت.
(۲). نویسنده کودک و نوجوان: برای حفظ و اعتلای هویت فرهنگی اصفهان ادبیات کودک و نوجوان را دریابید» (۲۱ اردیبهشت ۱۴۰۴)
در این گفت‌وگو که با بنفشه رسولیان، نویسنده، شاعر و پژوهشگر باسابقه و بین‌المللی ادبیات کودک و نوجوان در اصفهان صورت گرفت، از منظر زبان فارسی و لهجه محلی شهر به فرهنگ نصف‌جهان نظر کردیم. ادبیات، چه شفاهی و چه مکتوب آن، بُعدی از هویت فرهنگی هر دیار ازجمله اصفهان است. ادبیات کودک و نوجوان، چه در قالب ترانه‌ها و قصه‌های عامیانه شفاهی و چه در قالب داستان‌ها و رمان‌های مکتوب، می‌تواند بستر مهمی برای تقویت و بازیابی هویت فرهنگی اصفهان باشد، چراکه گروه اخیر در آستانه جامعه‌پذیری و آموزش‌اند. اگر کودک و نوجوان امروز به درکی درست از هویت فرهنگی خویش دست یافت، می‌توان به آینده هویت و فرهنگ این شهر هم امیدوار بود. هم‌اکنون جای روایت انواع آداب‌ورسوم محلی اصفهان، شخصیت‌ها و بناها و در یک کلام میراث ملموس و ناملموس این شهر در ادبیات کودک و نوجوان احساس می‌شود. ناشران اصفهانی تمایل چندانی به چاپ این مضامین و محتواها ندارند و دل‌بسته کتاب‌های پرفروش ترجمه‌ای شده‌اند، همچنین خانواده‌ها نیز ترجیح می‌دهند که کودک و نوجوانشان با کتاب‌های درسی و آموزشی و کنکور سرگرم باشند. در این بحبوحه، به آموزگاران و دبیران آگاه و آشنا به فرهنگ، نویسندگان وظیفه‌شناس و مستقل و بیش از همه به تغییر رویکردهای آموزشی دست‌کم در سطح استان نیازمندیم.
(۳). «کنشگر میراث فرهنگی و محیط‌زیست: اعتلای هویت فرهنگی اصفهان از مسیر شناخت عشق و درک مسئولیت می‌گذرد» (۹ اردیبهشت ۱۴۰۴)
در این گفت‌وگو که با حشمت‌اللّه انتخابی، کنشگر پیشکسوت میراث فرهنگی و محیط‌زیست اصفهان عملی شد، به دو بُعد محیط‌زیست و فرهنگ به‌طور هم‌زمان نظر کردیم. میراث طبیعی مقدم بر میراث فرهنگی است، اگر قرار است هویت فرهنگی اصفهان و تک‌تک اجزای آن بازیابی و تقویت شوند، راهی نیست جز آنکه زاینده‌رود و تالاب گاوخونی احیا و درمان فرونشست به‌سرعت به مرحله عمل برسد. مگر نه اینکه تمدن اصفهان زاییده میراث طبیعی آن بوده است؟ اگر طبیعت و محیط‌زیست ما احیا شد، تمدن وابسته به آن هم ماندگار می‌ماند؛ بناهای فاخر اصفهان و زیستن و پویایی در آن بدون توجه به مسئله آب و خاک و هوا و در یک کلام زمین ممکن نیست. این مسیر دراز و سخت بی‌تردید دست‌یافتنی خواهد بود، اگر ابتدا بینش و جهان‌بینی ما و سپس عمل ما دگرگون شود. شناخت درست هویت فرهنگی اصفهان و بحران‌هایش، عشق‌ورزیدن به این دیار دیرپای و درک مسئولیت فردی و اجتماعی ما را به سر مقصد نهایی می‌رساند.
isna.ir/xdTndP
isna.ir/xdTssK
isna.ir/xdThvc
