به گزارش روابط عمومی جهاددانشگاهی واحد اصفهان، مقاله «آشکارسازی مولفه‌های فرایند تهیه و تصویب طرح‌های توسعه شهری با استفاده از تحلیل موقعیت چند سطحی: بررسی موردی طرح‌های توسعه شهری مشهد» به نویسندگی مریم دانشور در چهارمین دوره پژوهشکاوی سال ۱۴۰۱ در بین مقالات برتر قرار گرفته بود.
پژوهشکاوی عنوان مجموعه‌ای از رویدادها در معاونت پژوهش جهاددانشگاهی اصفهان است که طی چهار دوره در سال‌های گذشته برگزار شده است. در چهارمین دوره این رویداد که در دی‌ماه ۱۴۰۱ برگزار شد، در کنار معرفی و تقدیر از پژوهشگران و حامیان پژوهش ۱۰ مقاله برتر حوزه شهری برگرفته از مجلات رتبه‌دار داخل کشور معرفی شدند.
در ادامه همین مسیر و از ابتدای آذر ماه ۱۴۰۲ سلسله وبینارهایی با حضور نویسنده و یا نویسندگان این مقالات و همچنین دو ناقد تخصصی مرتبط با مقاله در حال برگزاری است. هدف از برگزاری این نشست‌ها، کمک به تشکیل اجتماع‌های علمی تخصصی، ترویج و تمجید از دستاوردهای علمی استاندارد و ترویج نقد و گفتگوی سازنده است.
دکتر مریم دانشور، نویسنده این مقاله با تقدیر از برگزاری این وبینار و توجه ویژه به این مقاله اظهار کرد: این مقاله مستخرج از طرح پژوهشی بین دانشگاه آزاد مشهد و شهرداری مشهد است که سال 1399 تدوین و در سال 1400 به چاپ رسید و موضوع آن مستندسازی طرح‌های توسعه شهری در مشهد است.
وی با بیان اینکه این مقاله با نگاهی تازه به تهیه و توسعه طرح‌های شهری پرداخته است، گفت: عملکرد طرح‌های توسعه شهری، یکی از مباحث اساسی حوزه نظری و عمل شهرسازی در ایران است، اما به نظر می‌رسد نوع نگاه به مفهوم توسعه شهری، دست‌کم دچار نوعی دوگانگی شده است.
وی با اشاره به اینکه تفاوت گفتمانی بازیگران در طرح‌های توسعه شهری، محصولات متفاوت و گاه متناقضی را در پی دارد، اظهار کرد: این مقاله به دنبال آشکارسازی مؤلفه‌های مؤثر بر فرایند تهیه و تصویب طرح‌های توسعه شهری در سطوح مختلف با تکیه بر تجارب شهر مشهد است، در راستای دستیابی به این هدف، پژوهش حاضر از قابلیت‌های روش تحلیل موقعیت استفاده خواهد کرد تا با مواجهه روش‌مند، تعدد مؤلفه‌های مؤثر بر طرحها و ایفای نقش، جهان‌های گفتمانی متفاوت، در سطوح مختلف آن را به تصویر بکشد.
وی درباره روش این پژوهش، توضیح داد: ابزار جمع‌آوری داده در این پژوهش میدانی (17 مصاحبه و مشاهده مشارکتی و کتابخانه‌ای 546 گزارش) بوده و تحلیل داده‌ها با استفاده از نقشه‌های موقعیت و عرصه-جهان‌های اجتماعی صورت گرفته است.
دکتر دانشور تاکید کرد: مطابق نتایج پژوهش، ساختارهای گفتمانی متفاوت در سه عرصه سرمایه سیاسی، سرمایه اجتماعی و سرمایه فکری در دو مقیاس ملی و محلی در ایران ایفای نقش می‌کنند که در نتیجه آن دو نوع نگاه متفاوت به ابزارهای تصمیم‌سازی و شیوه تصمیم‌گیری طرح‌های توسعه شهری به وجود آمده است. به عنوان مثال گفتمان‌ها در مقیاس ملی بلندمدت، آرمانگرا و متمرکز بوده، اما در مقیاس محلی کوتاه‌مدت، پروژه محور و متأثر از مشارکت بازیگران است.
در ادامه دکتر احسان مالکی پور-پژوهشگر حوزه شهرسازی با جذاب دانستن موضوع این مقاله، گفت: همواره برنامه‌ریزان شهری با جنگیدن و تلاش مستمر نقش‌آفرینی می‌کنند و همچنین گفتمان مشترکی را در برنامه‌های جامع شهری ایجاد می‌کنند.
وی تاکید کرد: اگرچه در اصفهان با این موضوع می‌توانستیم منفعالانه برخورد کنیم، اما با کمک افراد و دستگاه‌های مختلف و همچنین پژوهشگران جهاد دانشگاهی برای نخستین بار این کار را انجام دادیم.
دکتر حسین آقاجانی متخصص حوزه شهرسازی، گفت: این مقاله قطعا در راستای طرح‌های توسعه شهری موثر است.
وی افزود: در دنیا نظام‌های شهرسازی متمرکز هستند و برگزاری این نشست ها کابردی و قابل تقدیر هستند و گامی رو به جلو در حوزه کاربردی شدن مقالات به شمار می‌رود.
آقاجانی تصریح کرد: در حال حاضر نیازمند مطالعات متمرکز شهری هستیم.
مریم دانشور، نویسنده این مقاله در ادامه با بیان اینکه مقاله فوق هدفی توصیفی از نظام شهرسازی دارد، اظهار کرد: زمانیکه نظام شهرسازی را خوب نمی‌شناسیم نمی‌توانیم راهکاری برای آن ارائه دهیم و این مقاله به دنبال نشان دادن ویژگی‌های شهر به عنوان یک موجودی زنده است.
وی با اشاره به اینکه آیین‌نامه‌ها در شهرسازی وجود دارد، اما همواره در پوسته باقی می‌مانند، افزود: اگرچه در طرح‌های شهری چشم‌اندازها و اهداف را خوب می‌نویسیم، اما در عمل به همان آمارها، سرانه‌ها و … رجوع می‌کنیم و راهکاری برای این چالش وجود ندارد.
استادیار دانشگاه آزاد مشهد تاکید کرد: همواره در یک طرح واحد نگاههای مختلفی به توسعه داریم و طرحها در عمل به نوع دیگری پیاده می‌شوند و طرحها تا زمانی که پیاده‌سازی نشوند، ارزش واقعی خود را پیدا نمی‌کنند.
وی خاطرنشان کرد: برنامه‌ریزی شهری موضوعی چند بعدی است و تنها در اختیار شهرسازان نیست، بعضا مدیرانی که در حوزه شهرسازی تخصص ندارند در اجرای طرح‌های شهری نافذترند.
