فرهنگ به‌عنوان تابعی از طیف صفات موجود (تغییرپذیری)، روش‌هایی که این صفات می‌توانند تکرار شوند (انتقال) و موفقیتی که با آن مواجه می‌شوند (انتخاب)، تکامل می‌یابد. هر زمانی که در هر یک از این سه فرآیند، گذاری بزرگ وجود داشته باشد، تحول فرهنگی اتفاق می‌افتد. برای مثال در فاصله تقریباً 200 سال (1300-1500)، فرهنگ اروپایی از طریق گذارهای عمده در سه فرآیند مذکور (تغییرپذیری، انتقال و انتخاب)، متحول شد.
فناوری‌های ارتباطی مدرن برخی از عوامل کلیدی که تکامل فرهنگی انسان را شکل می‌دهند، تغییر داده‌اند و امکان به اشتراک‌گذاری سریع دانش در سراسر جهان را فراهم کرده‌اند. هوش مصنوعی (AI) می‌تواند به‌طور قابل توجهی بر روند تکامل فرهنگی اثرگذار باشد و با الگوریتم‌های خود، جریان دانش را تغییر دهد؛ همچنین هوش مصنوعی در تولید محصولات فرهنگی مانند موسیقی، هنرهای تجسمی، اکتشافات علمی و …، اثرگذار است و منجر به تغییرات فرهنگی انسان می‌شود.
مطالعه نمونه: تکامل فرهنگی انسان- ماشین
به‌منظور سنجش اثرگذاری فرهنگ ماشینی بر فرهنگ انسانی، مطالعه‌ای توسط مؤسسه ماکس پلانک (2023) به انجام رسید. سؤال اصلی در مطالعة مذکور این بود که تکامل فرهنگی انسان چگونه می‌تواند توسط هوش مصنوعی تسریع شود؟ تحقیقات قبلی نشان داده بود که هوش مصنوعی می‌تواند به انسان‌هایی که رفتارهای ناسازگار دارند، کمک کند(1)1. همچنین راه‌حل‌های منطقی ایجادشده توسط هوش مصنوعی نیز می‌تواند توسط انسان‌ها تقلید شود(2)2. نتایج آزمایش نشان می‌داد انسان‌ها از هوش مصنوعی یادگیری دارند؛ اما تأثیر این یادگیری کوتاه‌مدت است و انسان‌ها در شرایط دیگر استراتژی‌های خود را تغییر می‌دهند. موسسه ماکس پلانک در آزمایش‌های آینده خود به‌دنبال بررسی مکانیسم‌هایی است که از طریق آن‌ها مصنوعات فرهنگی تولیدشده توسط ماشین‌ها ممکن است در جمعیت‌های انسانی باقی بمانند.
دکتر حامد سیار خلج- سرپرست معاونت فرهنگی جهاددانشگاهی واحد اصفهان
منابع:
- Lieder, F., Chen, O. X., Krueger, P. M., & Griffiths, T. L. (2019). Cognitive prostheses for goal achievement. Nature human Behaviour, 3(10), 1096–1106.
↩︎ - Thompson, B., Van Opheusden, B., Sumers, T., & Griffiths, T. L. (2022). Complex cognitive algorithms preserved by selective social learning in experimental populations. Science, 376(6588), 95–9 ↩︎
