به گزارش روابط عمومی جهاددانشگاهی واحد اصفهان، مقاله «جایگاه مفهوم منفعت عمومی در فرایند شکل‌گیری مگامال: یک نظریه زمینه‌ای در خصوص تجربه ساکنین بافت‌های پیرامونی» به نویسندگی نیره دیاریان و فرشاد نوریان در چهارمین دوره پژوهشکاوی سال ۱۴۰۱ در بین مقالات برتر قرار گرفته بود.
پژوهشکاوی عنوان مجموعه‌ای از رویدادها در معاونت پژوهش جهاددانشگاهی اصفهان است که طی چهار دوره در سال‌های گذشته برگزار شده است. در چهارمین دوره این رویداد که در دی‌ماه ۱۴۰۱ برگزار شد، در کنار معرفی و تقدیر از پژوهشگران و حامیان پژوهش ۱۰ مقاله برتر حوزه شهری برگرفته از مجلات رتبه‌دار داخل کشور معرفی شدند.
در ادامه همین مسیر و از ابتدای آذر ماه ۱۴۰۲ سلسله وبینارهایی با حضور نویسنده و یا نویسندگان این مقالات و همچنین دو ناقد تخصصی مرتبط با مقاله در حال برگزاری است. هدف از برگزاری این نشست‌ها، کمک به تشکیل اجتماع‌های علمی تخصصی، ترویج و تمجید از دستاوردهای علمی استاندارد، و ترویج نقد و گفتگوی سازنده است.
دکتر نیره دیاریان، نویسنده مقاله، برگزاری این وبینار را ایده‌ای جالب و قابل توجه در حوزه مقالات به ویژه مقالات شهری توصیف کرد و گفت: تعیین منفعت عمومی و ارائه تعریف از آن، امری قطعی و از پیش تعیین شده نیست و منافع شهروندان و ذی‌نفعان در طول زمان بنابر شرایط تغییر می‌کند، بنابراین منافع آنها باید در هر پروژه شهری با مشارکت ذی نفعان و کنشگران دخیل شود و در یک فرایند تبیین شود.
وی افزود: منفعت عمومی، موضوعی نظری است و اختلافات زیادی در مورد آن وجود دارد و در این مقاله در پی کاووش، تبیین و نظریه‌پردازی درخصوص پیامدهای شکل‌گیری مجتمع‌های تجاری چندمنظوره یا مگامال‌ها بر ساکنین محله‌های مسکونی و بررسی اثرات این پدیده بر منفعت عمومی شهروندان بودیم و به طور ویژه بر مگامال اکباتان متمرکز شدیم.
وی توضیح داد: داده‌های مقاله از 15 مصاحبه نیمه‌ساختاریافته با ساکنان محله اکباتان، به عنوان نمونه موردی، گردآوری شد، افزود: برآیند مقاله، نظریه‌ای در خصوص دریافت و درک شهروندان از فرایند احداث مگامال در محله آن‌هاست که در 6 مرحله به ارائه و بازنمایی نحوه مواجهه ساکنین با احداث مگامال و تغییرات ناشی از آن در محله می‌پردازد که عبارتند از 1. استقبال؛ 2. سلب اعتماد؛ 3. نارضایتی؛ 4. بی‌صدا بودن؛ 5. دریغ و حسرت؛ 6. پذیرش مشروط.
وی با بیان اینکه در خلال هر مرحله اثرات، اقدامات و مداخلات برنامه‌ریزی شهری و نهادهای عمومی بر منافع و ادراک شهروندان از نحوه استیفای آن کاوش شده است، گفت: نتایج حاصل از این مقاله نشان داد که درک و دریافت شهروندان از میزان استیفاء یا عدم استیفای منفعت عمومی امری ثابت و از پیش تعیین شده نیست و در هر مرحله از فرایند توسعه و مبتنی بر اقدامات و رویکردهای ذی‌نفعان گوناگون، و تجارب شهروندان متفاوت است.
دیاریان تاکید کرد: بر مبنای یافته‌های مقاله، موضوع منفعت عمومی در برنامه‌ریزی شهری، مفهومی بین‌الاذهانی و برساخته ذهن افراد جامعه است، از این رو مناسب‌ترین رویکرد دستیابی بدان، رویکرد گفتگویی است و این مقاله با رویکردی متفاوت و از بستر جامعه و شهروندانی که در آن منطقه حضور داشتند فرایند را مورد بررسی قرار داد.
دکتر بابک صفاری، استاد اقتصاد دانشگاه اصفهان در این وبینار، اظهار کرد: اگرچه این مقاله و نگاه آن نسبتا اجتماعی است و در آن کمترنگاه اقتصادی داشته است، اما می‌توان با دید اقتصادی هزینه و منفعت به نگاه کرد.
وی با دید اقتصادی به این پژوهش توضیح داد: مسئله منفعت عمومی در اقتصاد حاصل عایدی‌های مادی و معنوی است که نصیب جامعه می شود و البته در کنار آن ما با یک سری هزینه هایی هم مواجه می شویم، همواره در پروژه هایی در مقیاس شهر، هزینه هایی به مردم تحمیل می شود.
دکتر صفاری با بیان اینکه اگر جامعه محلی در این پژوهش گسترده‌تر می‌شد، احتمال می‌رفت نظرات پژوهش متفاوت باشد، اظهار کرد: مقاله فوق به این سمت حرکت کرده که مگامال‌ها به جای عایدی، هزینه‌های بیشتری را تحمیل می‌کند، در حالیکه احدث مگامال‌ها یک سیر طبیعی است و عوایدی هم برای افراد دارد.
دکتر مهدی ژیانپور، عضو هیات علمی جهاددانشگاهی و استاد جامعه شناسی نیز در این وبینار ابراز امیدواری کرد: به مددد برگزاری چنین جلساتی سایه سیاه گورستان مقالات ما کمرنگ شود و بحث و گفتگوی جدی درخصوص مقالات خوب اتفاق بیفتد.
وی با بیان اینکه همواره با دیدگاه‌های مختلفی می‌توان به مقالات نگاه کرد، تاکید کرد: ویژگی مثبت مقالات خوب چنین است که اجازه می‌دهد از دیدگاه‌های مختلف مورد بررسی قرار گیرند و نظرات مختلفی پیرامون آن ارائه شود.
وی یکی از ویژگی‌های خوب این مقاله را فراز و نشیب در حوزه مگامال‌های شهری عنوان کرد و افزود: دیدگاه‌های مختلفی در نظریات مگامال‌ها وجود دارد.
نیره دیاریان در پایان این نشست، با تشکر از معاونت پژوهش جهاددانشگاهی اصفهان بابت برگزاری چنین رویدادی، تصریح کرد: این گفتگو باعث شد دیدگاه و جرقه‌های دیگری درخصوص این موضوع در ذهن من شکل بگیرد و به این موضوع از جهات دیگر نگاه کنم.
