به گزارش روابط عمومی جهاددانشگاهی واحد اصفهان، الهام فخاری، روانشناس و مدرس دانشگاه در ابتدای نشست، اظهار کرد: وقتی کتاب «روایتی از زن، معلولیت و استقلال» به من معرفی شد و در جریان آن قرار گرفتم، از جمله شهروندانی بودم که در راستای آگاهی به چنین کاری افتخار کردم. بسیاری از مطالب این کتاب مفاهیمی بود که در مقام روانشناس با آنها سر و کار داشتم. اینکه افراد دارای معلولیت تا این حد از توانمندی و سازمان‌یافتگی برای انجام امور بهره برده و تلاش کرده‌اند تا به ثمر برسد، برای دیگران و خودمان بسیار درس‌آموز است.
وی ادامه داد: کتاب تأکید فراوانی بر آگاهی دارد، در حالی که اولین مورد از میان مهارت‌های زندگی، خودآگاهی است. کتاب روایت‌هایی از افراد معلول نقل می‌کند که نشان می‌دهد آگاهی اولین گام محکم در راستای بهزیستی و سلامت روان است و افراد باید نسبت به آنچه هستند و توانایی‌ها و کاستی‌هایشان آگاهی داشته باشند. تلاش افراد دارای ناتوانی جسمانی در راستای خودآگاهی در متن کتاب به‌طور واضح بیان شده است؛ بنابراین به جز خودآگاهی، مهارت پیچیده‌تری با این مضمون بیان می‌کند که انسان‌ها و به‌ویژه زنان راوی در کتاب توانستند این آگاهی را به روایتی تبدیل کنند که قابلیت اشتراک‌گذاری با دیگران را داشته و مقدمه‌ای برای گفت‌وگو باشد.
با هر سطح از توانایی باید در کنار هم زندگی کنیم
این مدرس دانشگاه تصریح کرد: روایت‌ها تلاش می‌کنند تا با استفاده از گفت‌وگو و اشتراک‌گذاری، تجربه زیسته خود را در کنار تجربه دیگران قرار دهند. به نظر می‌رسد مراحل گام به گامی در این کتاب وجود دارد که همه ما آرزوی انعکاس آن را در آموزش و پرورش عمومی کشور داریم تا بتوان از خود و دیگران آگاهی درست به دست آورد و ارتباط بهتری برقرار کرد. تجربه زیسته افراد معلول چندبرابر سخت‌تر از تجربه زیسته دیگران است؛ زیرا طبق روایتی که این افراد بازنمایی کرده‌اند، جامعه ما هنوز باید در راستای توسعه فرهنگی و اجتماعی تلاش کند.
وی بیان کرد: در جامعه ما افراد دارای معلولیت، اقلیت به‌شمار می‌آیند و زمانی که برای انجام وظیفه خود به منظور بازگرداندن این افراد به صحنه اجتماعی تلاش می‌کنیم، اقدام ویژه‌ای تلقی می‌شود؛ در حالی که همه تلاش من انتقال این نکته به افراد جامعه است که این کاری ویژه نیست، بلکه ساده‌ترین کار شهروندی در این راستا محسوب می‌شود تا همه ما با سطوح متفاوتی از توانایی در کنار هم زندگی کنیم و فرصت بیان روایت خود را داشته باشیم تا به گفت‌وگو و تعامل بهتر به‌عنوان راه چاره جامعه ما منجر شود. یکی از محورهای مهم کتاب این است که هر کدام از راویان به زبانی، تجربه زیسته خود را از معلولیت با مخاطب ناشناس به اشتراک گذاشته‌اند که دستاوردی بسیار بزرگ است.
فخاری اظهار کرد: من هم سعی می‌کنم یاد بگیرم که از این دوستان قهرمان‌سازی کاذب نکنم؛ زیرا افراد سالم با شهروندان معلول در موضعی برابر قرار دارند. تأکید بر فعالیت‌های آنان به‌عنوان اقدامی مثبت امری به‌مراتب درست‌تر است. در این موضع برابر، روایت و داستان همه انسان‌ها به یک میزان مورد استقبال قرار می‌گیرد. به نظرم چنین کتاب‌هایی بخشی از کوله‌بار مسیری طولانی است و امیدوارم روزی برای مطالعه روایت کسانی دور هم جمع شویم که متأثر از چنین کتاب‌ها و پژوهش‌هایی زاویه دید خود را تغییر دادند و افراد متفاوتی شدند تا وقتی بقیه شهروندان از این زاویه دید به تجربه زیسته یک انسان معلول نگاه کردند، بدانند که چنین انسان مقاومی چگونه زندگی می‌کند. شاید بتوانیم چنین تجاربی را به‌عنوان بخشی از زندگی روزمره به صحنه بیاوریم.
وی افزود: در بسیاری از مواقع، گروه‌های گوناگون جامعه را خارج از بسیاری عرصه‌های اجتماعی می‌بینیم؛ زیرا پیش‌فرض زندگی همه افراد را در کنار یکدیگر نداریم؛ بنابراین می‌توان پیش‌بینی کرد که اگر کسی با نیرویی غالب روایتی غالبانه از موضوعی شهری دارد و در تصمیم‌گیری‌های شهری عرضه می‌کند، روایت او بر دیگر روایت‌های شهری غلبه کند. دوستان در نهادهای مدنی و سازمان‌های مردم‌نهاد مربوط به افراد دارای معلولیت، بهترین یاوران ما در تعدیل نگاه جامعه به شهر بودند. وی ادامه داد: همه ما کم‌کم و به مرور می‌توانیم به دیدگاهی مشترک برسیم و می‌توانیم یاد بگیریم که در مواجهه با چیزی، به همان اندازه که انسان بدون معلولیت می‌تواند لذت ببرد یا احساس‌های مختلف را تجربه کند، می‌تواند روایت افراد دارای معلولیت را هم از زاویه دیگر تجربه کند، فضای چنین تجربه‌ای را داشته باشد و بتواند به همه این روایت‌ها اعتبار دهد. کتاب «روایتی از زن، معلولیت و استقلال» در این زمینه بسیار موفقی است و در ادامه، به‌عنوان کسی که این افراد را بسیار دوست دارد، سعی می‌کنم نقد علمی مکتوبی در این‌باره بنویسم. این مدرس دانشگاه با تأکید بر اینکه راویان این کتاب، زنان هستند، گفت: فارغ از هر دیدگاه، زن بودن دشوار است، اینکه به‌عنوان فردی دارای معلولیت در جامعه‌ای زندگی کنیم که بسیاری از مشکلات آن حل نشده باقی مانده، به‌مراتب سخت‌تر و ساختن هویت و شخصیتی سالم و انسجام‌یافته نکته‌ای بسیار حائز اهمیت است. «روایتی از زن، معلولیت و استقلال» از جمله کتاب‌هایی است که فعالان اجتماعی در هر حوزه‌ای می‌توانند از آن مانند کارگاه استفاده کنند و نقاط عطف آن جاهایی است که یک انسان به ناامیدی، بن‌بست شناختی و درماندگی ذهنی می‌رسد. باید این مسئله را به حدی برای خود تجریه و تحلیل کنیم تا بدانیم انسان بسیار توانمند نیز از نقاط بسیار تاریک و ناامیدی‌های فراوانی عبور کرده است. وی تأکید کرد: اینکه ما فضایی فرهنگی و اجتماعی امن برای بازگویی چنین روایت‌هایی داشته باشیم که در زمان درست خود تبیین شود و چیزی از آن پنهان، وارونه‌نمایی یا فرافکنی نشود، اهمیت بسیاری دارد؛ زیرا این واقعیتی است که باید مورد احترام قرار گیرد و در پی این تلاش مثبت، کتاب‌های دیگری هم فرصت تولد دارند. اگرچه بسیاری از منابع درسی ما ترجمه‌ای از منابع خارجی است، ولی تجربه‌های مردم‌نگاری یا پژوهش‌های کیفی بسیاری در جامعه خود داریم و می‌توان در کلاس‌های روش پژوهش دانشگاه از چنین کتاب‌ها و منابع بومی استفاده کرد.
معلولیت و جوامع ناتوان‌ساز
در ادامه، اعظم نقوی، دانشیار گروه مشاوره دانشگاه اصفهان و یکی از نویسندگان کتاب «روایتی از زن، معلولیت و استقلال» اظهار کرد: اگر علی عباسی را ملاقات نمی‌کردم، تولد این کتاب امکان‌پذیر نبود. چند سال قبل تصادفاً در دانشگاه اصفهان یکدیگر را ملاقات کردیم و بعد از آن، من داور پایان‌نامه او شدم که در زمینه گردشگری افراد دارای معلولیت بود و کتابی هم در این زمینه نوشته است. این ارتباط ادامه یافت و ما چند پروژه درباره موضوعات مربوط به افراد دارای معلولیت انجام دادیم. وی ادامه داد: همه ما در مسیر زندگی خود به نقاط ناتوانی و ناامیدی می‌رسیم و گمان می‌کنیم که باید همه چیز را رها کنیم؛ ولی در همین هنگام، دوست، داستان یا ماجرایی از راه می‌رسد و تلنگری به ما می‌زند که باعث زنده شدن توانایی در ما می‌شود. اگر دیگران می‌توانند، ما نیز می‌توانیم ادامه دهیم. در مسیر مصاحبه برای کارهای پژوهشی و کتاب، بسیاری از این رویدادها برای ما رخ داد و فکر کردیم که شاید بتوان این داستان‌ها را به گوش دیگران رساند تا تلنگری به آنها بزند.
عضو هیئت علمی دانشگاه اصفهان تصریح کرد: اوایل دوره کرونا شروع به مصاحبه با دوستان دارای معلولیت کردیم، برخی افراد حاضر به همکاری با ما نبودند؛ زیرا مطرح کردن زندگی شخصی در کتاب یا جایی که در معرض دید افراد زیادی باشد تا آن را بخوانند، کاری دشوار است که شاید خودم حاضر به انجام آن نباشم؛ ولی دوستان دارای معلولیت این لطف را در حق ما و دیگران انجام دادند. من در مسیر تولد این کتاب بیشتر نقش ناظر را داشتم و اصل انجام امور بر عهده دوستان دارای معلولیت که داستان زندگیشان را روایت کردند، علی عباسی و خانم بدخشیان بود. وی در توضیح اصطلاح «جوامع ناتوان‌ساز» گفت: معلولیت به تنهایی باعث عقب‌ماندگی شخص معلول از جامعه، انزوا و محدودیت او نمی‌شود، بلکه محدودیت‌های جامعه باعث جلوگیری از بروز توانمندی‌های این اشخاص می‌شود؛ برای مثال چپ‌دست بودن هیچ‌گونه معولیتی برای فرد به حساب نمی‌آید؛ ولی اگر در زمان کنکور صندلی چپ‌دستی برای این افراد تهیه نشود، همه تلاش چنین فردی و سرنوشت و آینده او تحت تأثیر قرار می‌گیرد. حال اگر سطح این مثال را برای افراد معلول در نظر بگیریم، نتیجه مشخص می‌شود. این مسئله می‌تواند از خانواده‌هایی که از اعضای معلول خود بیش از حد مراقبت می‌کنند یا توانایی‌های آنها را به رسمیت نمی‌شناسند، شروع شود و تا سطوح کلان جامعه ادامه پیدا کند. نقوی بیان کرد: من در قبال هر یک از افراد جامعه که دارای معلولیت است، مسئول هستم و اگر مسئولیت خود را به درستی انجام ندهم، یکی از افراد تقویت‌کننده جامعه ناتوان‌ساز به‌شمار می‌آیم، در حالی که دوست ندارم در این مسیر گام بردارم. کتاب «روایتی از زن، معلولیت و استقلال» تلاش کوچکی در قبال مسئولیت من در این زمینه است.
ضرورت ترویج‌گری درباره حقوق افراد دارای معلولیت
علی عباسی، یکی از نویسندگان کتاب «روایتی از زن، معلولیت و استقلال» نیز در این نشست اظهار کرد: بیان مسائل زندگی افراد دارای معلولیت با توجه به شرایطی که در آن زندگی می‌کنیم و آگاه نبودن شهروندان از حقوق این افراد ضرورت زیادی دارد. مهم‌ترین مسئله، ترویج‌گری درباره حقوق افراد دارای معلولیت است که این کتاب هم در ادامه این مسیر تدوین شد. این مسیر تازه شروع شده و ادامه خواهد داشت. این کتاب می‌تواند نقطه عطفی در حوزه فعالیت، ترویج‌گری و حقوق افراد دارای معلولیت باشد. باید بتوان به جایی رسید که طبق شعار کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت، خودمان برای خود تصمیم بگیریم که مقدمه آن، آگاهی جامعه از تصمیم‌گیری‌ها و توانمندی‌های این افراد است. ما درصدد تهیه نسخه صوتی کتاب برای افراد نابینا و کم‌بینا هستیم، همچنین نسخه الکترونیکی آن در دسترس علاقه‌مندان قرار خواهد گرفت.
همچنین سمیراسادات بدخشیان، یکی دیگر از نویسندگان کتاب و دانشجوی دکترای مشاوره دانشگاه اصفهان نیز در این نشست گفت: زمانی که برای تحقیقات وارد این عرصه شدم، برایم جالب بود که بسیاری از افراد دارای معلولیت جسمی استقلال بسیاری دارند و می‌توانند در عرصه‌های اجتماعی گوناگون فعالیت کنند، در حالی که شمار دیگری چنین نیستند؛ بنابراین تلاش کردیم روایت چنین افراد مستقلی را بیان کنیم و از آنها ایده بگیریم. راهکارهای این افراد در زمینه توانمندسازی خودشان برای ما بسیار ارزشمند بود، حتی برای شخص خودم که قصد داشتم در زمینه مشاوره افراد دارای معلولیت کار کنم، برای دیگر افراد معلول نیز نکات بسیار مهمی بیان شد.
وی بیان کرد: تجربه من از تألیف کتاب «روایتی از زن، معلولیت و استقلال» این بود که افراد معلول با استقلال بسیار بالا خودآگاهی بسیاری داشتند، استعدادهای خود را شناخته و علاوه بر آن حمایت مثبت فراوانی از خانواده‌های خود دریافت کرده بودند. تجربه این افراد در وارد شدن من به مسیر مشاوره به اشخاص دارای معلولیت بسیار کمک‌کننده بود. از همه افراد جامعه تقاضا دارم در نگاه به این افراد، به استعدادهای آنها توجه کنند. از طرف دیگر، به استقلال رسیدن هر کدام از آنها به معنای داشتن حال خوب و امکانات کافی نیست، همه ما انسان‌ها هیجان‌های مثبت و منفی را در کنار هم تجربه می‌کنیم و باید آنها را بپذیریم.
نحوه خرید کتاب
شما می‌توانید این کتاب را از فروشگاه ما به صورت آنلاین (برای هدایت به صفحه خرید اینجا کلیک کنید) و حضوری از کتابفروشی جهاددانشگاهی اصفهان به نشانی اصفهان، میدان آزادی، بلوار دانشگاه خریداری کنید.
