یادداشت از سمیرا قاسمی- کارشناسی ارشد ادبیات- پاییز و زمستان هر سال، شعب سازمان دانشجویان در سراسر کشور، میزبان اجرای مسابقات مناظره دانشجویی هستند؛ مسابقاتی که دانشجویان در فرایند آن با تیم‌سازی، انجام کار گروهی، دفاع منطقی از عقاید و آداب مخالفت و مهارت‌های مفید دیگر آشنا می‌شوند.
با انتشار فراخوان مسابقات مناظره، دانشجویان تیم‌های چهار نفره‌ای را تشکیل می‌دهند که در آن، دو عضو محقق و دو عضو سخنران حضور دارند و درباره گزاره‌هایی با محورهای مختلف اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و … اعلام موضع می‌کنند.
پس از اعلام گروه‌بندی مسابقات، تیم‌ها درباره گزاره انتخاب شده از سوی دبیرخانه تحقیق کرده و استدلال خود را در رد یا تأیید آن گزاره طی زمان‌های 4، 3 و 2 دقیقه‌ای در حضور داوران بیان می‌کنند. مجموع امتیازها، برنده هر مناظره را مشخص می‌کند و 3 تیم برگزیده به مرحله کشوری مسابقات معرفی خواهند شد تا با برگزیدگان سایر استان‌ها، برای کسب عنوان قهرمانی مناظرات و دریافت نشان «خواجه نصیرالدین طوسی» رقابت کنند.
نکاتی که هر تیم باید هنگام دفاع از موضع خود برای کسب امتیاز از داوران مد نظر قرار بدهد، در چهار دسته کلی گنجانده شده که به این شرح است و رعایت آن می‌تواند موجب کسب امتیاز بالاتر از سوی داوران شود:
رعایت اصول و اخلاق مناظره
– حفظ حرمت اشخاص و رعایت ادب و متانت در رفتار و گفتار
– گوش کردن و توجه به سخنرانی گروه مقابل و نقد استدلال‌های آنها
– احترام به دیدگاه‌های مخالف و توجه و اشاره به نکات مثبت تیم رقیب
– پرهیز از تعصب و پافشاری غیر منطقی بر مواضع خود
– پرهیز از جوسازی بزرگ‌نمایی و تقدس بخشی با هدف القای نظر و عقاید خود به دیگران
رعایت فنون مناظره
– وزانت و بلاغت ادبی و رعایت دستور زبان و بهره‌گیری از واژه‌های فارسی
– استفاده از فنون زبان بدن مانند ارتباط چشمی حرکات دست و…
– استفاده از تکنیک‌های فن بیان از جمله آغاز و پایان مناسب
– پرهیز از تکرار و بسط ملال‌آور سخن
– مهارت خلاصه‌سازی و جمع‌بندی مطالب ارائه شده
رعایت فرایندهای منطقی
– انجام بحث در چارچوب گزاره
– صورت بندی درست مباحث قابل تمیز بودن رئوس سرفصل‌ها از جزئیات مباحث
– انسجام و پایایی مطالب و رعایت سیر منطقی گسترش مباحث
– اجتناب از تعدد و پراکندگی مبانی نظری
– استفاده از گزاره‌های منطقی و پرهیز از مغالطات
– پرهیز از بزرگ‌نمایی و سوء استفاده از منابع مراجع و شخصیت‌ها
رعایت اصول و روش‌های علمی
– شناخت درست مسئله و بررسی جوانب آن
– رویکرد علمی و روش‌مند در ارائه مباحث و پرهیز مباحث غیر علمی
– جامع نگری و ژرف اندیشی در ارائه مباحث
– اشراف بر نظریه‌های موجود موافق و مخالف گزاره
– استفاده از شواهد آمار و اطلاعات روزآمد
– استناد به منابع معتبر و جدید تعدد منابع و استفاده از منابع تخصصی و مرجع
– توجه به راهکارها و ملاحظات بومی و کاربردی
– توانایی پاسخ‌گویی به سؤالات تیم مقابل
– خلاقیت و نوآوری در ارائه مباحث
