یادداشت از الهام قاسمی-دکتری شهرسازی و پژوهشگر جهاددانشگاهی اصفهان: در پژوهش‌های جدید شهرسازی، توجه به ارتباط بین حکمروایی خوب شهری و توسعه شهرهای خلاق از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. با درک این ارتباط، می‌توان به توسعه شهرهایی کمک کرد که هم از نظر اقتصادی و اجتماعی پویا باشند و هم از نظر فرهنگی، خلاق، غنی و پایدار باشند. حکمروایی خوب شهری، به مجموعه فرآیندها، نهادها و رویه‌هایی گفته می‌شود که به مدیریت و اداره امور شهری می‌پردازد. این مفهوم نشان می‌دهد که چگونه تصمیمات در مورد شهر گرفته می‌شود، چه کسانی در این تصمیم‌گیری‌ها مشارکت دارند و چگونه منابع شهری توزیع می‌شود. حکمروایی خوب شهری و شهرهای خلاق دو مفهوم به هم مرتبط هستند. حکمروایی خوب شهری، بستری را فراهم می‌کند که در آن شهرهای خلاق می‌توانند رشد کنند و شکوفا شوند. از سوی دیگر، توسعه شهرهای خلاق، فرایندی پیچیده و چندجانبه است که نیازمند همکاری همه ذینفعان ذیل این نوع حکمروایی است و می‌تواند به بهبود کیفیت آن کمک کنند.
ارکان اصلی حکمروایی خوب شهری شامل مشارکت شهروندان، شفافیت، پاسخگویی، کارایی، برابری و پایداری است. این گونه از حکمروایی، بستری را فراهم می‌کند که در آن شهروندان بتوانند به طور فعال در تصمیم‌گیری‌های شهری مشارکت کنند. این مشارکت، باعث ایجاد حس تعلق در شهروندان و افزایش خلاقیت و نوآوری می‌شود. همچنین حکمروایی شفاف و پاسخگو، اعتماد عمومی را جلب کرده و به ایجاد محیطی مناسب برای رشد خلاقیت کمک می‌کند. از این رو حکمروایی خوب شهری در راستای توسعه شهرهای خلاق باید به گونه‌ای باشد که از نوآوری و تغییر، استقبال کند و به شهرها اجازه دهد تا خود را با شرایط نو وفق دهند. توجه به فرهنگ و هویت شهری نیز به ایجاد محیطی جذاب و خلاق برای زندگی و کار کمک می‌کند. بر این اساس برای تبدیل یک شهر به یک محیط پویا، خلاق و نوآور، مدیران شهری باید مجموعه‌ای از استراتژی‌ها را بکار گیرند تا در مسیر توسعه شهری خلاق قرار گیرند:
1. ترویج مشارکت شهروندی
- ایجاد فضاهای تصمیم‌گیری مشارکتی: برگزاری جلسات عمومی، کارگاه‌های آموزشی و ایجاد پلتفرم‌های آنلاین برای مشارکت شهروندان در تصمیم‌گیری‌های شهری و ارائه ایده‌های خلاقانه(جذب طبقه خلاق).
- حمایت از سازمان‌های مردم‌نهاد: تقویت نقش سازمان‌های مردم‌نهاد در شناسایی مشکلات و ارائه راهکارهای نوآورانه.
- ایجاد بودجه‌های مشارکتی: اختصاص بخشی از بودجه شهری به پروژه‌هایی که توسط شهروندان و به صورت خلاقانه پیشنهاد شده‌اند.
2. توسعه اقتصاد خلاق
- حمایت از کسب‌وکارهای کوچک و متوسط: ارائه تسهیلات مالی و مشاوره‌ای به کسب‌وکارهای نوپا و خلاق.
- ایجاد زیرساخت‌های مناسب: طراحی فضاهای شهری خلاق، فراهم کردن فضاهای کار اشتراکی، مراکز نوآوری و شتاب‌دهنده‌ها.
- برگزاری رویدادهای فرهنگی، هنری و خلاق: حمایت از برگزاری جشنواره‌ها، رویدادها و نمایشگاه‌های آثار خلاق برای تقویت روحیه خلاقیت در شهر.
3. توجه به فرهنگ و هویت شهری
- ایجاد هویت و برند برای شهر: ایجاد هویت و برند برای هر شهر بر اساس ویژگی‌ها و مزیت‌های منحصر به فرد آن و جذب سرمایه‌گذاران، گردشگران و طبقه خلاق.
- حفظ و احیای بافت‌های تاریخی: بازسازی و احیای بناهای تاریخی و بافت‌های قدیمی شهر برای حفظ هویت فرهنگی.
- حمایت از صنایع و هنرهای محلی(صنایع خلاق): حمایت از صنایع خلاق به عنوان موتور محرک اقتصاد شهری، حمایت از هنرمندان محلی و ایجاد فرصت‌هایی برای نمایش آثار خلاق و هنری آن‌ها.
- ترویج گردشگری فرهنگی و خلاق: توسعه گردشگری فرهنگی به عنوان یکی از منابع درآمدی مهم برای شهر و معرفی فرهنگ و تاریخ شهر به جهان در قالب ابزار گردشگری خلاق.
4. استفاده از فناوری‌های نوین
- توسعه زیرساخت‌های دیجیتال: ایجاد شبکه‌های ارتباطی پرسرعت، گسترش استفاده از اینترنت و فراهم کردن دسترسی به اطلاعات برای همه شهروندان.
- استفاده از داده‌های شهری: جمع‌آوری و تحلیل داده‌های شهری برای بهبود تصمیم‌گیری و ارائه خدمات بهتر به شهروندان.
- ترویج استفاده از فناوری‌های نوین در کسب‌وکارها: حمایت از شرکت‌هایی که از فناوری‌های نوین برای ارائه خدمات و محصولات جدید و خلاقانه استفاده می‌کنند.
5. ایجاد محیطی مناسب برای نوآوری
- ترویج فرهنگ یادگیری مستمر: ایجاد فرصت‌های آموزشی و توسعه مهارت‌های شهروندان بر اساس مهارت‌های نوین و خلاقانه.
- حمایت از تحقیق و توسعه: سرمایه‌گذاری در تحقیقات دانشگاهی و ایجاد مراکز تحقیقاتی.
- کاهش بروکراسی اداری: ساده‌سازی فرآیندهای اداری برای تسهیل فعالیت‌های اقتصادی و خلاقانه.
6. همکاری با بخش خصوصی و جامعه مدنی
- ایجاد شبکه‌های همکاری: ایجاد شبکه‌هایی بین دولت، بخش خصوصی و جامعه مدنی در راستای ایجاد اکوسیستم پویا و خلاق جهت حل چالش‌های شهری.
- تسهیل سرمایه‌گذاری: ایجاد محیطی جذاب برای سرمایه‌گذاران بخش خصوصی.
- حمایت از سازمان‌های مردم‌نهاد: تقویت نقش سازمان‌های مردم‌نهاد در توسعه شهری.
بنابر آنچه بیان شد توسعه شهرهای خلاق می‌تواند نقش مهمی در بهبود اقتصاد، فرهنگ و کیفیت زندگی شهری ایفا کند و مدیران شهری باید با اتخاذ راهبردها و سیاست‌های مناسب، این فرآیند را تسهیل کنند.
